Rubens

In Rijsel - Culturele Hoofdstad van Europa in 2004 - werden een aantal meesterwerken van Rubens uit verschillende Europese collecties bijeengebracht voor een retrospectieve. Analoog hiermee benadrukt Antwerpen, Rubensstad bij uitstek, in 2004 op een hoogst originele manier het permanente Rubens-aanbod in de stad.

Antwerpen heeft een natuurlijke band met Rubens: Antwerpen is een bron van Rubensgeschiedenis en daardoor een soort permanent toegankelijke Rubenstentoonstellingsruimte.

HERONTDEK P.P. RUBENS is dus evenzeer ‘herontdek P.P. Rubens z’n stad’. In de Monumentale Kerken van Antwerpen, in de straten en in de musea kunnen Rubens’ werken vandaag bewonderd, zijn levensgeschiedenis vandaag herontdekt worden. De perfecte aanleiding om de aandacht te vestigen op de permanente rijkdom van Rubens en Antwerpen waren de tentoonstellingen die Antwerpen organiseerde in 2004. Als pendant van het overzicht dat men in Rijsel kreeg, opteerde men in Antwerpen voor tentoonstellingen die andere, minder bekende kanten van Rubens lieten zien. Rubens zou worden herontdekt als verzamelaar van kunst en boeken, als prentkunstenaar en perfectionist/controlefreak, als boekillustrator, als vernieuwer binnen de landschapsschilderkunst, als inspirator, als voorbeeld voor de toekomst. De artistieke meerwaarde van al deze initiatieven lag in het feit dat ze werden ingebed in het juiste historische kader binnen de stedelijke context.

Aanleiding om Antwerpen als Rubensstad te (her)ontdekken waren zes tentoonstellingen, een vernieuwde presentatie, een Rubensdatabank, nieuwe Rubenswandelingen en een Rubenswandelboekje, een programma in de Monumentale Kerken en tal van randactiviteiten. Elk onderdeel verdiepte zich in specifieke, maar minder bekende facetten van Rubens’ persoonlijkheid en kunst. Op deze manier werden het Rubenshuis, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Museum Plantin Moretus, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, de St. Pauluskerk, de Carolus Borromeuskerk, de St. Jacobskerk en andere locaties die een directe link met Rubens hebben, de spil van de Rubensactiviteiten in 2004.

Meer dan 800.000 bezoekers maakten (opnieuw) kennis met Rubens in Antwerpen. Hoewel de grote retrospectieve rond Peter Paul Rubens in het Palais des Beaux-Arts in Rijsel doorging, werd 2004 voor Antwerpen toch een belangrijk cultureel jaar met flink wat extra bezoekers. Op verschillende plaatsen ter wereld stond Rubens in 2004 en 2005 in de kijker, maar enkel in Antwerpen kon P.P. Rubens herontdekt worden in de stad waar hij gewoond en gewerkt heeft.

De boodschap ‘herontdek P.P. Rubens’ was erg sterk en creëerde hoge verwachtingen. Ze werden voor het grootste deel ingelost: aan de hand van tentoonstellingen, wandelingen, een uitgebreid kerkenprogramma, presentaties en publieksacties werden de verschillende facetten van Rubens’ talent voorgesteld. Niet alleen de kunstenaar Rubens kwam aan bod, ook de mens Rubens kon herontdekt worden.

Als we terugkijken op de artistieke meerwaarde van deze initiatieven, dan blijkt juist de stedelijke context en het historische kader waarin HERONTDEK P.P. RUBENS doorging door het grote publiek met enthousiasme te zijn gesmaakt. Niet alleen werd Rubens in "zijn" stad gepresenteerd, maar het merendeel van de tentoonstellingen en events werd ook nog eens getoond in de musea en kerken waarmee een inhoudelijke band was.